Jak powszechnie wiadomo "Matematyka jest królową nauk". Stanowi podstawę rozwoju cywilizacji. Rozumienie jej jest wielką umiejętnością, zaś stosowanie wielkim osiągnięciem prowadzącym do rozwoju w każdej dziedzinie życia. W wieku przedszkolnym dziecko rozwija się najintensywniej.

Chłonie wiedzę, nabywa umiejętności i rozwija zainteresowania czy zdolności. Tym czynnościom towarzyszą procesy myślenia, takie jak: analiza, synteza, porównywanie, uogólnianie czy wnioskowanie. W wyniku tych procesów powstają w umyśle człowieka produkty, które określane są jako "pojęcia". Zatem myślenie to sposób na poznanie rzeczywistego świata. To czynność umysłowa, gdzie spostrzeżenia dawniej odbierane oraz ich wyobrażenia ulegają przetworzeniu i umożliwiają dostrzeganie stosunków między przedmiotami i zjawiskami.

Programy wychowania przedszkolnego podkreślają, iż zadaniem pracy wychowawczo - dydaktycznej w przedszkolu jest zapewnienie każdemu dziecku jak najkorzystniejszych warunków wszechstronnego rozwoju oraz przyspieszenie procesu osiągnięcia dojrzałości szkolnej. Dla kształcenia matematyki najważniejsze jest dążenie do tego, by wszystkie dzieci przed pójściem do szkoły osiągnęły początki rozumowania operacyjnego na poziomie konkretnym, gdyż jest to niezbędnym warunkiem zrozumienia i przyswojenia przez dziecko pojęcia liczby i działań na liczbach. Szkolne nauczanie matematyki wymaga od dziecka rozumowania na odpowiednim poziomie i stosowania logiki.

Edukację matematyczną dzieci w wieku przedszkolnym należy widzieć szeroko. Musi być połączona z intensywnym rozwojem myślenia, z kształtowaniem odporności emocjonalnej oraz ćwiczeniami pewnych umiejętności matematycznych.

Istotna jest także świadomość tego, w jaki sposób dzieci się uczą. Nie należy dzieci uczyć przy pomocy słów, poprzez wyjaśnianie, tłumaczenie, opowiadanie. Najważniejsze są w edukacji matematycznej osobiste doświadczenia dziecka, które rozwijają myślenie, hartują dziecięcą odporność oraz tworzą pojęcia i doskonalą umiejętności.

Każde dziecko ma swój własny rytm i tempo rozwoju, które uwarunkowane są czynnikami biologicznymi i środowiskowymi. W przedszkolu mamy do czynienia z dziećmi zarówno tymi, u których obserwujemy przyspieszony rozwój, jak i z tymi, których charakteryzują niedobory rozwojowe. Ta różnorodność skłania nauczycieli do poszukiwań rozwiązań dostosowanych do indywidualnego rozwoju dziecka. W wieku przedszkolnym kształtują się nawyki i rozwijają umiejętności przydatne w dalszym życiu każdego człowieka. Wśród tych umiejętności istotne są umiejętności matematyczne. Rozwijanie tych umiejętności stało się tematem badań prof. E. Gruszczyk -Kolczyńskiej, która wraz z E. Zielińską od końca lat osiemdziesiątych ubiegłego stulecia zajęła się koncepcją wspomagania rozwoju umysłowego dzieci wraz z edukacją matematyczną. Badając zjawisko niepowodzenia w uczeniu się matematyki oraz obserwując dzieci w trakcie zajęć prof. E. Gruszczyk - Kolczyńska doszła do wniosku, że warto pokusić się o opracowanie programu, którego realizacja pozwoli każdemu dziecku poradzić sobie z zadaniem matematycznym o różnym stopniu trudności. Stawiając na mądrze organizowany proces uczenia się dzieci, autorka wskazuje na budulec, jakim jest osobiste doświadczenie dziecka, z którego dziecięcy umysł tworzy pojęcia i umiejętności. Liczne opracowania pani prof. E. Gruszczyk -Kolczyńskiej stały się dla nas punktem wyjścia i impulsem do podjęcia działań na terenie naszego przedszkola w zakresie rozwijania pojęć matematycznych. Uważamy, że jest to świetny program, którego realizacja sprawia, że uczenie się matematyki staje się przyjemne, a dzieci wręcz uwielbiają te zajęcia.

Dla dzieci przejawiających uzdolnienia w kierunku matematycznym powstało w naszym przedszkolu koło matematyczne.

Jest to metoda, której celem jest wspomaganie rozwoju umysłowego dzieci, zwłaszcza w zakresie kształtowania pojęć matematycznych, ćwiczenie odporności emocjonalnej dziecka oraz budowanie pozytywnego obrazu samego siebie. Sprzyja ona również stymulowaniu uzdolnień matematycznych u dzieci, dobrze przygotowuje do nauki matematyki w szkole.

Najtrafniej opisała ją sama autorka metody, Edyta Gruszczyk - Kolczyńska: "To jest piękna, odkrywcza zabawa a jednocześnie dokładnie określone ćwiczenia, podawane w przyjaznej formie (…).

W edukacji matematycznej najważniejsze są emocje. Dla matematyki charakterystyczne jest uczenie się przez rozwiązywanie zadań. Temu zawsze towarzyszy napięcie emocjonalne. Jeśli jest ono zbyt wielkie, prowadzi do załamania. W naszych programach dbamy i o umysł, i o odporność emocjonalną. Sprawiamy, że w sytuacji trudnej człowiek umie wytrwać do końca. Przegraną także można znosić na dwa sposoby - po każdym niepowodzeniu mówić sobie: ‚Mnie się nigdy nic nie udaje’, czyli znosić porażkę z poczuciem klęski, bądź mówić: ‚Zrobię to jeszcze raz!’, oderwać porażkę od swojej osoby i złożyć ją na karb źle wykonanej czynności. Sytuacji trudnych w życiu nie da się uniknąć. Uczymy więc dzieci znoszenia porażek".

wywiad z prof. dr hab. E. Gruszczyk-Kolczyńską
Wiedza i Życie nr 9/2001

Proponowane przez nas zajęcia i zabawy matematyczne cieszą się dużym zainteresowaniem dzieci w każdym wieku, rozbudzają ich aktywność poznawczą oraz inspirują do kreatywnego myślenia.

Ujmują 12 kręgów tematycznych, które należy realizować w podanej kolejności, uwzględniając stopniowanie trudności i prawidłowości rozwoju dziecka:

• Orientacja przestrzenna, czyli kształtowanie umiejętności, które pozwolą dziecku dobrze orientować się w przestrzeni i rozmawiać o tym, co się wokół niego dzieje.
• Rytmy - rozwijają umiejętność skupiania uwagi na prawidłowościach i korzystania z nich w różnych sytuacjach; potrzebne są przy nabywaniu umiejętności liczenia i rozumienia sensu mierzenia.
• Kształtowanie umiejętności liczenia oraz dodawania i odejmowania obejmuje proces począwszy od liczenia konkretnych przedmiotów przez liczenie na palcach do liczenia w pamięci.
• Wspomaganie rozwoju operacyjnego rozumowania, którego celem jest przygotowanie dziecka do zrozumienia pojęcia liczby naturalnej (zbiory).
• Rozwijanie umiejętności mierzenia długości w zakresie dostępnym 6-latkom (1 cm, 1 m, 1 km, stopa, kroki, łokieć, dłoń, patyk, sznurek, miara).
• Klasyfikacja - czyli wspomaganie rozwoju czynności umysłowych potrzebnych do tworzenia pojęć (wprowadzenie dzieci do zadań o zbiorach i ich elementach - segregowanie).
• Układanie i rozwiązywanie zadań arytmetycznych - doskonalenie umiejętności rachunkowych dzieci.
• Zapoznanie dzieci z wagą i sensem ważenia (ważymy lalki, piłki, misia i inne zabawki), używamy terminu "ciężar".
• Mierzenie płynów - pomaga dzieciom zrozumieć pojęcia: mniej - więcej.
• Intuicje geometryczne - kształtowanie pojęć geometrycznych - dziecko konstruuje w swoim umyśle pojęcia samodzielnie (lustro, figury),
• Konstruowanie gier przez dzieci - hartuje odporność emocjonalną i rozwija zdolności do wysiłku umysłowego: gry - opowiadania, gry z czynnościami matematycznymi (doliczania, odliczanie).
• Zapisywanie czynności matematycznych znakami (, =,+,)- zgodnie z możliwościami 6-latków.

Celem wprowadzenia tejże metody do programu pracy wychowawczo-dydaktycznej nie jest ani nauka liczenia, ani też nauka terminologii matematycznej. Chodzi tu o kształcenie nawyku logicznego myślenia u dzieci poprzez spostrzeganie, określanie i klasyfikowanie przedmiotów czy zjawisk oraz stosunków zaistniałych między nimi. Tym samym jest to przygotowanie dzieci do przyszłej nauki w szkole, to podwalina do dalszego kształcenia matematycznego.

Opracowano na podstawie:
Dziecięca matematyka. Książka dla rodziców i nauczycieli
Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska